Yiota
Όσα κι αν έχετε ακούσει ή διαβάσει για τη Βενετία, όσες φωτογραφίες και βίντεο και αν έχετε δει, τίποτα δεν σας προετοιμάζει για τη μεγαλειώδη είσοδο στην πόλη με το βαπορέτο. Η άφιξη από το νερό είναι θριαμβευτική, τα ξύλινα δοκάρια ορίζουν την πορεία μέσα στη λιμνοθάλασσα και τα γύρω πλοιάρια σηκώνουν κύματα κι αναταράξεις. Μετά ξεπροβάλλουν οι τρούλοι και οι σκεπές των γοτθικών κτιρίων, ώσπου να αρχίσουν να φαίνονται καθαρά μέγαρα, γέφυρες και μνημεία.
Η Βενετία είναι η πόλη που δημιουργεί την υπερβολική επιθυμία να τη φωτογραφίσεις. Οι γλάροι που στέκονται αγέρωχοι και ολίγον βαριεστημένοι πάνω στα δοκάρια γίνονται οι πρώτες ινσταγκραμικές εικόνες για τους τουρίστες, που τους φωτογραφίζουν αβέρτα. Μόλις μπεις στο Μεγάλο Κανάλι το θέαμα είναι εκθαμβωτικό: εντυπωσιακά κτίρια κάθε χρώματος που κρέμονται πάνω από το νερό, εκκλησίες με τεράστιους τρούλους και χάλκινα καμπαναριά, γέφυρες, καμάρες, παλάτια, αγάλματα, πλεούμενα που πηγαινοέρχονται σε μια αρμονία απίστευτη που δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό «η ωραιότερη πόλη του κόσμου».
Η Μπιενάλε
Αν δεν σε ενδιαφέρει η σύγχρονη τέχνη, η Μπιενάλε είναι μια λεπτομέρεια στη Βενετία, γιατί διαπιστώνεις ότι ελάχιστοι, μηδαμινά ελάχιστοι συγκρινόμενοι με τα πλήθη των τουριστών που κυκλοφορούσαν στους δρόμους, την περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους. Το καταλαβαίνεις πηγαίνοντας στα Τζιαρντίνι (ή στην Τζιαρνίνι;), την περιοχή που φιλοξενεί τα περίπτερα κάθε χώρας, όπου αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε μια άλλη πόλη.
Και τις δύο φορές που την επισκεφτήκαμε ήταν χαλαρά και άνετα, με ελάχιστο κόσμο. Το ίδιο και στα κτίρια της Αρσενάλε. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι επισκέπτες ήταν πολύ νεαρής ηλικίας, αρκετοί με τους γονείς τους, που έμπαιναν στα περίπτερα, έβγαζαν φωτογραφίες τα έργα και τις ταμπέλες ευλαβικά και σχεδόν τελετουργικά, και έβγαιναν για να τα μελετήσουν μετά με την ησυχία τους. Ή να τα σβήσουν όταν θα «καθαρίσουν» το κινητό.
Ο πιο εύκολος τρόπος να πας στα Τζιαρντίνι είναι με το βαπορέτο, αλλά η περιοχή της Μπιενάλε απέχει μόνο 1,6 χιλιόμετρα από την πλατεία Αγίου Μάρκου και η διαδρομή κατά μήκος του Μεγάλου Καναλιού είναι υπέροχη, οπότε αξίζει ο ποδαρόδρομος. Επίσης, αξίζει και η βόλτα στην περιοχή γύρω από την Μπιενάλε και την Αρσενάλε. Μπορεί να είναι πολύ ταπεινή σε σχέση με το κέντρο της πόλης, αλλά είναι πολύ πιο ήσυχη, με λιγότερους τουρίστες και μια αίσθηση λαϊκής γειτονιάς που δύσκολα πετυχαίνεις πια στη Βενετία.
Κατά τα άλλα, η Μπιενάλε φέτος είναι γένους θηλυκού, με το 90% των καλλιτεχνών να είναι θηλυκότητες, αρκετές με αφρικάνικες ρίζες, με πολλή ζωγραφική, υφαντά, γλυπτική, κολλάζ και ψηφιδωτά, αλλά και πολύ έντονα χρώματα. Είχε και μπόλικη artificial intelligence με ζωντανά γλυπτά, όπως αυτά του Κορεάτη Yunchul Kim, με κύριο έκθεμα ένα «ζωντανό» πλοκάμι –μισό μηχανή, μισό ζωντανός οργανισμός– που άνοιγε, έκλεινε, ανέπνεε, δίνοντάς σου την εντύπωση ότι έχεις διακτινιστεί στο μέλλον, όταν οι μηχανές έχουν κυριαρχήσει – σαν σκηνή από τον «Terminator».
Μπιενάλε γένους θηλυκού
Έχουν αρκετά έργα με ενδιαφέρον και η Μπιενάλε και η Αρσενάλε και αξίζουν και τον χρόνο και την υπομονή που πρέπει να διαθέσεις, αυτά που ξεχωρίζουν όμως και είναι πολύ εντυπωσιακά είναι τα έργα του Κεντρικού Περιπτέρου της Μπιενάλε.
Βγαίνοντας από το περίπτερο της Δανίας με τα έργα του Uffe Isolotto, σύγχρονους Κένταυρους φτιαγμένους από ταριχευμένα σώματα αλόγων και ρεαλιστικούς κορμούς ανθρώπων από σιλικόνη με τον τίτλο «We walked the earth», αναρωτιόμαστε τι θα γίνει τόση τέχνη όταν τελειώσει η Μπιενάλε και τι γίνεται η τέχνη, γενικά, όταν πεθάνει.
Πολλές από τις εγκαταστάσεις είναι αδύνατο να μεταφερθούν σε άλλο χώρο χωρίς να διαλυθούν, που σημαίνει ότι στις 27 Νοεμβρίου θα εξανεμιστούν, μαζί με την Μπιενάλε. Επίσης, τι γίνονται τόσες χιλιάδες, εκατομμύρια φωτογραφίες και βίντεο που βγάζουν οι επισκέπτες λες και δεν υπάρχει (φωτογραφικό) αύριο;
Το ελληνικό περίπτερο
Το ελληνικό περίπτερο ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Μετά από τόσο φολκλόρ, γιγαντιαίων διαστάσεων αφροτέχνη και έργα με πολιτικά και οικολογικά μηνύματα (που τα ξεχνάς πριν βγεις από το περίπτερο), το 3D βίντεο της Λουκίας Αλαβάνου «Αναζητώντας τον Κολωνό» είναι κάτι σαν δώρο. Ένα πολύ δυνατό έργο, από τα πιο δυνατά της Μπιενάλε, αν όχι το πιο δυνατό.
Η μεταφορά του «Οιδίποδα επί Κολωνό» του Σοφοκλή στη σημερινή εποχή και μάλιστα σε έναν τσιγγάνικο μαχαλά, προφανώς είναι ελκυστική και για τους ξένους, γιατί το ελληνικό περίπτερο είχε από την αρχή –και έχει ακόμα– τις μεγαλύτερες ουρές από κάθε άλλο. Το στόρι του Οιδίποδα γίνεται η αφορμή να παραλληλιστεί η μοίρα του τυφλού κaι εξόριστου πρώην βασιλιά της Θήβας που κατέληξε στον Ίππιο Κολωνό με την Αντιγόνη μετά από περιπλανήσεις χρόνων με αυτή των Ρομά, οι οποίοι από τη Θήβα κατέφυγαν στον μαχαλά της Νέας Ζωής.
Ο Οιδίποδας με πρωταγωνιστές Ρομά, μέσα στον σκουπιδότοπο και τις παράγκες της φαβέλας και στο ψυχρό χειμωνιάτικο τοπίο που κάνει πιο έντονο το no future, γίνεται ένα έργο άγριο και ωμό, με αρκετά στοιχεία της ποπ κουλτούρας, το οποίο με τη βοήθεια της τεχνολογίας (το παρακολουθείς με κάσκα VR) γίνεται σύγχρονο, συναρπαστικό και αξέχαστο. Οι δεκαπέντε φουτουριστικές πολυθρόνες που περιστρέφονται 360º είναι εμπνευσμένες από το έργο του Ζενέτου και συνεισφέρουν στην εμπειρία.
